Ex 22,20. Want ge hebt zelf als vreemdeling in Egypte gewoond, Jota 8 (1991) 3-13Vreemdelingschap in Egypte: De geschiedenis van Israël als volk begint in merkwaardige omstandigheden.Zij zet in met vreemdelingschap in Egypte. Een absurder ouverture is nauwelijks denkbaar. Niet gauw zaleen volk de verhalen over zijn oorsprong laten beginnen met slavernij en onderdrukking in een vreemd land.Bij voorkeur schrijft een volk immers niet negatief over zijn eigen ontstaansgeschiedenis. Maar Israël doetdit wel. Op geen enkele wijze wordt de vernederende afkomst van het volk verbloemd. Gebeurt dit om deverhevenheid en grote macht van Israëls Gods te accentueren? Of zou dit vreemde begin van Israëlsvolksbestaan ook nog een andere reden hebben? Eerst gaan we na wat Exodus onder 'vreemdelingschap'verstaat.In de bijbelse verhalen over Israëls vreemdelingschap in Egypte wordt duidelijk dat dit vreemdeling-zijnallereerst betekent: volk zijn in een vreemd land. De Israëlieten leven in een land dat het hunne niet is. Hunvaderland ligt elders.Egypte is echter niet alleen 'het land waar Israël in den vreemde vertoeft', het is ook een verkeerd land. Het isimmers het land waar farao regeert, de god van de dood. Farao buit de joden uit en bedreigt met zijnmoordbevel de toekomst van het volk: 'Is het een zoon, dan moet je hem doden' (Ex 1,16). Vreemdelingschapin Egypte wordt voor Israël synoniem met onvrijheid, onrecht, slavernij en dood. Dat is een bittere ervaring.Het bittere kruid, dat door de Joden gegeten wordt op de Sederavond (avond van het Pesachfeest) herinnertdaaraan.Rabbi Akiba, de Joodse geleerde, die in de tijd na de verwoesting van de 2e tempel (70 AD) de geestelijkleider was, beschrijft het vreemdeling-zijn in Egypte als een verstikkende benauwing: "Opzichters van faraolieten Israël verstikken in de muren van de huizen in aanbouw (ze werden ingemetseld] en ze schreeuwdenvanuit de aanbouw, schreeuwden vanuit de muren, en de Heilige, geloofd zij Hij, hoorde hun kermen 'en Godh...