Mimi Deckers-Dijs: Sabbat en zondag, Jota 17 (1993)Etymologisch is het woord 'sabbat' verwant aan de wortel sjavat (ophouden, staken, rusten), dat alleen in hetHebreeuws en Punisch voorkomt. Wat wordt dan bedoeld met: 'de dag die doet ophouden'. De dag die de weekbeëindigt of de dag waarop het werk ophoudt?De etiologische verklaring vindt men in Gn 2,3, al wordt de naam van de dag op die plaats niet genoemd: 'Godzegende de 7e dag en maakte hem heilig, want op die dag rustte God van al het werk dat hij scheppend tot standhad gebracht'. De sabbat is dus bij de schepping ingesteld (Gn 2,2v).Waarom ligt er in het scheppingsverhaal zo'n grote nadruk op de opeenvolging van scheppingsdagen? Deze op-eenvolging, wat de eerste 3 dagen betreft, is zelfs problematisch. Kan er van 'dag' sprake zijn, als zon en maannog niet zijn geschapen 'om scheiding te maken tussen dag en nacht' (v.14)? De indeling in dagen krijgt haar zinniet vanuit het begin, maar vanuit het slot van het verhaal. 6 Dagen blijken voldoende om de hemel en aarde temaken, omdat God op de 7e dag moet kunnen rusten. Het verhaal over de schepping loopt uit op en is te ver-staan als een verhaal over de sabbat. In deze tekst gaat het niet om zomaar een Schepper-God en zijn schepping.Het gaat om de God van Israël, die zelf de geboden onderhoudt, die Hij zijn volk heeft gegeven, ook wanneerHij hemel en aarde maakt. Ook Hij bewaart de sabbat, waardoor zijn volk zich heiligt onder de volkeren. Hetritme van de schepping is zo aan het ritme van de Tora onderworpen. Gn 1,1-2,3 is dus geen algemeen verhaalbestemd voor de mensheid als geheel; het is een tekst geschreven voor een volk dat evenals zijn God de sabbatviert.Teken van onderscheid: Voor de volkeren was de sabbat een onbegrijpelijke zaak. Wanneer de Grieken en Ro-meinen ervan horen, zijn ze verbijsterd om zoveel stupiditeit en bijgeloof. De Romeinse filosoof Seneca noemtde sabbat een nutteloze instelling, 'omdat de Joden door elke 7 dagen een dag rust in te lassen on...