Dossier ‘Verbond’ in het Oude Testament1. Panc Beentjes: Verbond, een verwarrend bijbels-theologisch begrip, Jota 25 (1995)Gn 17: verhaal waarin het woord 'verbond' een dominante rol speelt. De tekst presenteert zich als een bijzondermooi opgebouwd verhaal. In een drievoudige omlijsting verwijzen begin en einde van de vertelling naar elkaar:A Abram was 99 jaar oud (1a)B JHWH verscheen aan Abram (1b)C en Hij zei tot hem (1b)XC' Hij hield op met hem te spreken (22a)B' God ging weg van Abraham (22b)A' Abraham was 99 jaar oud (24a)Wanneer je binnen dit vertelschema de rest van het hoofdstuk (vv.2-21, aangeduid met de letter X) naderbekijkt, dan merk je dat het verhaal grotendeels is opgebouwd uit toespraken van God (zoals Gn 9). Je komt totde verbluffende conclusie dat de schrijver van Gn 17 die 5 Godsredes mooi heeft gecomponeerd:Eerste toespraak (1b-2)Abram valt neer (3a)Tweede toespraak (3b-8)Derde toespraak (9-14)Vierde toespraak (15v)Abraham valt neer (17v)Vijfde toespraak (19-21)De schrijver laat Gods 3e toespraak het middelpunt, het scharnier van het verhaal zijn. Er zijn verschillendeaanwijzingen dat hij vv.9-14 inderdaad een bijzondere plaats heeft toegedacht. Dat we als lezers in die richtingworden gemanipuleerd blijkt o.a. uit het gegeven dat in de 2e Godsrede (3b-8) nog een keer wordt verteld watreeds in Gn 15 gezegd is geweest. Hetzelfde gebeurt ook met de 4e en 5e Godsrede: want vv.15-16 en 19-21vertellen wat we in het volgende hoofdstuk (c.18) zullen lezen! Dat de schrijver ons bij het lezen stuurt toontzich ook uit het feit dat hij de 2e en 4e toespraak van God inhoudelijk opvallend met elkaar laatcorresponderen: beide handelen over de naamsverandering van de direct betrokkenen: Abram/Abraham (5),Sarai/Sara (15). Dat de 2e en 4e toespraak sterk op elkaar zijn betrokken blijkt uit andere overeenkomsten: 'ikzal mijn verbond oprichten' (v.6; 19); 'eeuwig verbond' (7; 19); 'zaad na u/hem' (6; 19).Binnen dit kader is het frappant dat de 3e Godsrede nergens an...