Dr. W. Prick: BISSCHOP NELIS, vriend van Brabants Katholieken (1736-1798)I. HERINRICHTING DER NEDERLANDEN OP KERKELIJK GEBIED1. Haar voorgeschiedenis en verwezenlijkingDe oprichting van het bisdom Antwerpen behoort tot de belangrijke verwezenlijkingen der bewogen regeringvan Filips II. Vrucht van een diepingrijpende herinrichting der Nederlanden op kerkelijk gebied die door dewereldlijke heersers sedert eeuwen vurig gewenst was, werd zij, door paus en vorst gemeenzaam ondernomen,eerst in de loop der 16e eeuw, een voldongen feit.Ik beperk me hier tot het toekomstige bisdom Antwerpen. De Baronie van Breda en het Markiezaat van Bergenop Zoom, maakten vanaf de oprichting (1559) tot aan de opheffing van het bisdom (1801) er het noordelijk deelvan uit. Wat de zuidelijke helft betreft, een uitgestrekt gebied er van viel tot in het midden der 16e eeuw als éénder 6 aartsdiakonaten kerkelijk onder de rechtsmacht der bisschoppen van Kamerijk.Bij pauselijke bul van 12.5.1559 werden 14 nieuwe bisdommen opgericht naast de 6 reeds bestaande: Kamerijk,Utrecht, Doornik, Arras of Atrecht; Luik en Teruane. In Noord-Nederland werd Utrecht aartsbisdom en kregenHaarlem, Deventer, Groningen, Leeuwarden en Middelburg hun bisschopszetel. 's Hertogenbosch en Roermondwerden, zoals Brugge, Gent, Yperen en Antwerpen, onderhorig aan de aartsbisschoppelijke stoel van Mechelen.Die diepingrijpende wijzigingen waren de beloning van een lange rij van pogingen die Karel V, Filips II, enverschillende van hun voorgangers, aanvankelijk zonder succes te Rome hadden ondernomen. Zo had Jan III,hertog van Brabant, bij Johannes XXII er op aangedrongen aan de bisdommen, waarin zijn grondgebiedverdeeld was, er minstens één toe te voegen. Het verzet dat tegen dit plan, zowel van de zijde van de Fransekoning Karel de Schone, onder wiens bescherming Kamerijk stond, als van de bisschop van Luik maakte dat ditvoorstel onuitgevoerd bleef. Filips de Goede, hertog van Bourgondië, die als eerste over alle provincies van...